Almanya’da Döner ve Hamburger Krizi: Sığır Eti Azalıyor, Fiyatlar Yükseliyor

Dana döner artık her yerde bulunmuyor, hamburger fiyatları hızla yükseliyor. Tarım sektöründe çiftliklerin kapanması ve üretimin azalması, şimdi tüketicinin cebine yansıyor. Almanya’daki bazı restoranlar, bu duruma karşı şimdiden önlemler almaya başladı.
Sığır Eti Krizi Fast-Food Sektörünü Vurdu
Münih – Almanya’da sığır eti arzındaki daralma, fast-food sektörünü doğrudan etkiliyor. Son üç yılda hem döner hem de hamburger fiyatları ciddi şekilde arttı. Dana ve sığır eti fiyatları hızla yükseliyor çünkü kesim için uygun hayvanlara olan talep, mevcut arzı aşıyor.
Aşağı Saksonya Tarım Odası’nın verilerine göre, yalnızca bu yıl içinde inek ve genç boğa eti üretici fiyatları %15 ila %20 oranında arttı. Tarım uzmanı Albert Hortmann-Scholten, “Bu gerçekten çılgınca bir durum” diyerek, birçok çiftliğin kapanmasının ve mavi dil hastalığının arzı önemli ölçüde azalttığını belirtiyor.
Dana Döner Menülerden Kaldırıldı
Sığır eti fiyatlarındaki bu artış, özellikle fast-food sektöründe büyük etkisini gösterdi. Münih’te birçok restoran, dana döneri menülerinden çıkarmak zorunda kaldı. Bir dönerci sahibi, “Fiyatlar çok yüksek. Dana döner satabilmem için neredeyse 10 Euro istemem gerekir, bunu kimse ödemez” diyerek, artık sadece tavuk ve hindi döner sattığını belirtti.
Burger Sektörü de Etkilendi
Bu krizden hamburger fiyatları da payını aldı. McDonald’s’ın standart hamburgeri için fiyat önerileri dikkat çekici şekilde arttı:
- 2022 başında: 1,29 Euro
- Geçen yıl: 1,99 Euro
- Bugün: 2,29 Euro
Üç yıl içinde fiyatlar neredeyse %80 artış gösterdi. McDonald’s, fiyat artışlarının nedenleriyle ilgili detaylı bilgi vermezken, genel piyasa koşullarına bağlı olarak fiyatları ayarlamak zorunda olduklarını belirtti. Daha büyük menülerde, örneğin Big Mac gibi ürünlerde, 2022’den bu yana %30’un altında bir fiyat artışı yaşandı. Ancak bu oran, yine de genel enflasyonun üzerinde.
Döner Yakında 10 Euro’yu Aşacak mı?
Döner üreticileri de bu durumu endişeyle takip ediyor. Baden-Württemberg Döner Üreticileri Derneği Sözcüsü Erdoğan Koç, “Uzmanlar, döner fiyatlarının kısa vadede 10 Euro sınırına ulaşacağını, orta vadede ise bu sınırı aşacağını tahmin ediyor” dedi.
Çiftliklerin Kapanması Tüketiciye Yansıyor
Günümüzde döner veya hamburger sipariş eden biri, tarım sektöründeki büyük değişiklikleri cebinde hissediyor. Federal İstatistik Ofisi’nin verilerine göre, 2014 yılında Almanya’da 12,7 milyon sığır vardı, ancak 2024’te bu rakam 10,5 milyona düştü. Bu, yaklaşık %17’lik bir azalma anlamına geliyor ve şu anda kesime uygun hayvan sayısı giderek azalıyor.
Peki, çiftçiler neden sığır yetiştiriciliğini bırakıyor? Tarım uzmanı Hortmann-Scholten’e göre en büyük neden, ekonomik zorluklar. Günümüzde fiyatlar yüksek olsa da tarım sektörü daima büyük fiyat dalgalanmalarına maruz kalıyor. Birçok çiftçi bu belirsizliği artık göze almak istemiyor. Ayrıca, hayvan refahı düzenlemeleri ve iş gücü eksikliği de bu eğilimi hızlandırıyor. Hortmann-Scholten, “Özellikle Doğu Almanya’daki bazı işletmeler, yeterli işçi bulamadıkları için kapanıyor ve bu nedenle tüm sığır sürülerini satıyorlar” dedi.
Bürokratik Engeller Çiftçileri Zorluyor
Çiftçiler için bir diğer büyük problem ise artan bürokratik zorluklar. Hortmann-Scholten, “Her sığırın iki adet aynı numaraya sahip kulak küpesi olması gerekiyor. Eğer bir genç sığır, kafasını çite sıkıştırıp bir küpesini kaybederse, yeniden sipariş vermek zorundasınız. Eğer bir tarım denetiminde bu eksiklik tespit edilirse, bu bir ‘Çapraz Uyum İhlali’ sayılır ve çiftçinin aldığı tarım destekleri kesilebilir” diyerek, çiftçilerin karşılaştığı idari yükü açıklıyor.
Döner Fiyatlarını İklim Politikaları mı Yükseltiyor?
Döner üreticileri, artan et fiyatlarının arkasındaki en büyük nedenlerden birinin Avrupa’nın iklim politikaları olduğunu düşünüyor. Döner Üreticileri Derneği Sözcüsü Koç’a göre, AB’nin CO₂ emisyonlarını azaltmaya yönelik politikaları, Almanya’nın yanı sıra Hollanda, Belçika, Fransa ve Polonya gibi büyük et üreticisi ülkelerde de hayvancılığı olumsuz etkiledi. Koç, artan fiyatların temel nedeninin arzın azalması ve talebin yüksek kalması olduğunu söylüyor.
Pek çok çiftçi, hayvan refahı ya da iklim koruma karşıtı olmadıklarını ifade etse de yıllardır süt ve et fiyatlarının düşük olması, onların modern ve hayvan dostu çiftlikler kurmasını engelledi. Sonuç olarak, iklim koruma ve hayvan refahı politikalarının, tüketiciye ek maliyet getirdiği bir kez daha net bir şekilde ortaya çıkıyor.