Almanya’da Ailede Bakıma Muhtaç Kişilere Devletin Sağladığı Destekler
UTKAN HABER (Viyana) – Bakım genellikle kadınların görevi olarak görülüyor – kız çocukları, gelinler veya eşler için. Bu durum çoğu zaman tam zamanlı bir iş ile bağdaşmıyor. Peki, aile bireylerine bakım yaparken nasıl ayakta kalınabilir?
Bir yakınına bakan kişi genellikle çalışma saatlerini azaltmak ya da bazen işinden bir süreliğine ayrılmak zorunda kalır. Çalışma hukuku bu durumlar için bazı olanaklar sağlasa da, maddi kayıplar nasıl telafi edilebilir? Almanya’da, örneğin ebeveyn izninde alınan bir tür gelir ikame yardımı (Elterngeld) gibi bir uygulama bulunmamaktadır. Bu nedenle, bakım sağlayan kişilerin mevcut haklarını kullanmaları daha da önemlidir.
Çalışma saatlerini azaltmak: Vergi kuralları kayıpları hafifletebilir
Bakım sağlayan kişilerin çoğu, çalışma saatlerini azaltma hakkına sahiptir. Vergi kuralları, gelir kayıplarının bir miktar hafifletilmesine olanak tanır.
Örnek: Barbara T.’nin Durumu
Barbara T. (48), yalnız yaşayan bir birey. Şimdiye kadar, ticari bir çalışan olarak aylık brüt 3.000 Euro kazanıyordu. Ancak annesi, geçirdiği bir felç sonrası bakıma muhtaç hale geldi (Bakım seviyesi 3). Barbara T., annesinin bakımını üstlendi. Annesi ayrıca zaman zaman gündüz bakım merkezine gidiyor. Bu sayede Barbara T., yarı zamanlı çalışmaya devam edebiliyor. Bu durumu işvereniyle anlaşarak düzenledi. Brüt maaşı 3.000 Euro’dan 1.500 Euro’ya düştü. Net maaş kaybı, vergi dilimi sayesinde biraz daha az oldu. Aylık net geliri 2.065 Euro’dan 1.213 Euro’ya düştü, yani %41 oranında bir azalma yaşadı.
Bakım Parası: Serbest kullanım için sağlanır – ama çoğu zaman kötüye kullanılır
Barbara T.’nin annesi, diğer birçok bakıma muhtaç birey gibi bakım parası alıyor. 2025 yılı itibarıyla bu miktar 599 Euro. Bu para, annenin hesabına yatırılıyor ve serbestçe kullanması için tasarlanmış durumda. Ancak yasa koyucu, bu paranın bakım hizmeti veren kişilere bir nevi takdir olarak aktarılmasını açıkça önermektedir. Barbara T.’nin annesi bu bakım parasını tamamen kızına devrediyor. Ancak bu her zaman böyle olmuyor. Çoğu zaman, bakıma muhtaç bireyler bu parayı kendi geçim masraflarına kullanıyor veya sosyal yardım başvurusunda bulunmaktan kaçınıyor. Hatta bazen bu para bireylerin banka hesaplarında birikiyor.
Tavsiye: Aile içi para konuşmaları tabusunu yıkın
Bir aile üyesine bakım sağlayan kişiler, bu konudaki ahlaki haklarını savunmalı ve bakım parasını talep etmelidir. Yukarıdaki örnekte, Barbara T.’nin net gelirine ek olarak 573 Euro bakım parası ekleniyor. Toplamda, bu 1.786 Euro ediyor.
Bakım Derecesine Göre Aylık Bakım Parası (Pflegegeld): 2022-2025
- Bakım Derecesi 1: Bu seviyedeki kişiler için 2022, 2023, 2024 ve 2025 yıllarında aylık bakım parası ödenmemektedir (0 €).
- Bakım Derecesi 2: 2022 ve 2023 yıllarında aylık 316 € olan bakım parası, 2024’te 332 €’ya ve 2025’te 347 €’ya yükselmiştir.
- Bakım Derecesi 3: 2022 ve 2023’te 545 € olarak belirlenen aylık bakım parası, 2024’te 572 € ve 2025’te 599 € olarak artmıştır.
- Bakım Derecesi 4: 2022 ve 2023 yıllarında 728 € olan aylık bakım parası, 2024’te 764 €’ya ve 2025’te 800 €’ya çıkmıştır.
- Bakım Derecesi 5: 2022 ve 2023 yıllarında 901 € olarak belirlenen aylık bakım parası, 2024’te 946 €’ya ve 2025’te 990 €’ya yükselmiştir.
Bakım parasının avantajları:
- Bakım parasını aile bireylerine aktarmak vergi ve kesintilerden muaftır.
- Bakım parası, sağlık sigortası ve sosyal yardımlar kapsamında gelir olarak sayılmaz.
- Örneğin, daha önce sağlık sigortasında aile bireyi olarak prim ödemeden sigortalı olan kişiler, bakım parası alırken de bu durumlarını koruyabilir.
- Ayrıca, konut yardımı veya vatandaşlık parası (Bürgergeld) gibi yardımlarda bakım parası hesaplanabilir gelir olarak sayılmaz.
Kira Yardımı (Wohngeld): Kira Destekleriyle Yüzlerce Euro Tasarruf
Barbara T., aylık 800 Euro soğuk kira ödüyor. Tam zamanlı çalıştığı dönemde kira yardımı (Wohngeld) alma hakkı yoktu. Ancak yarı zamanlı çalışmaya geçtikten sonra, aylık 328 Euro kira yardımı almaya hak kazandı. Bu yardım, bakım parasıyla birlikte toplam gelirini 2.114 Euro’ya yükseltti. Bu sayede, çalışma saatlerini azaltmanın getirdiği gelir kaybını fazlasıyla telafi edebildi. Ancak bu durum her zaman mümkün olmayabiliyor.
Vatandaşlık Parası (Bürgergeld): Ağır Bakım Durumlarında Çoğu Zaman Kaçınılmaz
Bazı durumlarda, yakınlarına bakım sağlayan kişiler işlerinden tamamen ayrılmak zorunda kalabiliyor. Bu durumda, genellikle vatandaşlık parası (Bürgergeld) alma hakkına sahip oluyorlar. Bakım seviyesi 4 veya 5 olan bir bireyle ilgilenen bir kişi için iş bulup çalışmak, genel olarak makul bir seçenek olarak değerlendirilmiyor. Bu nedenle, iş merkezleri (Jobcenter) “çalışma bulun” gerekçesiyle vatandaşlık parası taleplerini reddedemez. Ancak bakım seviyesi 2 veya 3 olan bireylerin bakımını üstlenen kişiler, Almanya Federal İş Ajansı’nın yönergelerine göre, standart koşullarda günlük altı saate kadar yarı zamanlı bir işte çalışabilir. Ancak bu durum için her vaka ayrı ayrı değerlendirilir. Özellikle vardiyalı çalışma, aile bireylerine bakım sağlamayla genellikle bağdaşmaz.
Mümkünse Çalışma Süresi Hesaplarını Kullanın
Özellikle büyük şirketlerde çalışanlar, uzun vadeli veya yaşam boyu çalışma sürelerini yönetmek için zaman veya para biriktiren hesaplar oluşturabilirler. Bu sistem temel olarak şu şekilde işler: Çalışan, bir süre boyunca maaşının bir kısmından vazgeçer. Örneğin, dört yıl boyunca brüt maaşının %20’sini almaz. Beşinci yılda, ücretli izin hakkına sahip olur ve bu süre içinde %20 azaltılmış maaşını almaya devam eder. Bu tür modeller için yasal bir hak bulunmamakla birlikte, ilgili toplu iş sözleşmeleri veya iş yeri düzenlemeleri varsa uygulanabilir. Bu yöntem, iş yerinde uzun süre kalmayı planlayan çalışanlar için oldukça faydalıdır.